Γεωργία – Αγροδιατροφικό

Στα πλαίσια της εξειδίκευσης των θέσεών της για τη γεωργία, το αγροτοδιατροφικό σύστημα και την ανάπτυξη της υπαίθρου, η “Πολιτική Πρωτοβουλία”, συνασπισμός κομμάτων με τη “Δημοκρατική Αναγέννηση”, το “Κίνημα Χριστιανική Δημοκρατία” και την “Ομάδα Πολιτικής Πρωτοβουλίας”, εξέδωσε το ακόλουθο κείμενο: 

Η γεωργία εξακολουθεί να παίζει πολλούς ρόλους στις σύγχρονες κοινωνίες, εκτός από τον καθαρά παραγωγικό: προστασία της βιοποικιλότητας, προστασία του περιβάλλοντος, διατήρηση του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου, διατήρηση παραδοσιακών κοινωνιών και πολιτισμικών στοιχείων, κ.ά.
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο διεθνές εμπόριο των γεωργικών προϊόντων είναι προβληματική, με πλήθος στρεβλώσεων στις αγορές και άνιση μεταχείριση των προϊόντων, ιδιαίτερα εκείνων των αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου. Στην επικρατούσα σήμερα αντίληψη, ‘αγνοούνται’ κρίσιμοι παράγοντες, όπως η ολιγοπωλιακή οργάνωση των διεθνών αγορών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων (με κυρίαρχο τον ρόλο ελάχιστων πολυεθνικών επιχειρήσεων στο παγκόσμιο αγροδιατροφικό σύστημα), η πρωταγωνιστική θέση ελάχιστων ισχυρών κρατών και φυσικά η ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία του διεθνούς κεφαλαίου, που επηρεάζουν άμεσα και τις τύχες εκατομμυρίων γεωργών σε όλο τον κόσμο.
Η άνισα κατανεμημένη ισχύς και η ολιγοπωλιακή δομή του παγκόσμιου και του εγχώριου αγροδιατροφικού συστήματος ασκούν ισχυρότατες πιέσεις στους δύο πιο αδύναμους ‘κρίκους’ της αλυσίδας, δηλ. στους γεωργούς και τους τελικούς καταναλωτές. Έτσι, π.χ., η πτώση των τιμών παραγωγού σπάνια ή ποτέ δεν ‘μεταφράζεται’ σε αντίστοιχη πτώση των τιμών του τελικού καταναλωτή.
Η ελληνική γεωργία αντιμετωπίζει μια σειρά από συγκυριακά προβλήματα λόγω των πρόσφατων εξελίξεων, όπως π.χ. η διάσπαση πολλών αλυσίδων εφοδιασμού λόγω των μέτρων για τον κορωνοϊό, η ραγδαία άνοδος των τιμών των καυσίμων, των λιπασμάτων και των ζωοτροφών (και) λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, κ.ά. Παράλληλα όμως, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, εμφανίζει αυξομειώσεις στις παραγωγικές της επιδόσεις, μείωση του γεωργικού εισοδήματος ανά εκμετάλλευση (κατά 29% την περίοδο 2004-2020), σχετικά μεγάλη εξάρτησή του (48%) από τις επιδοτήσεις, και πενιχρές επιδόσεις στον τομέα της συλλογικότητας, με μόλις το 9% της συνολικής παραγωγής να διακινείται μέσω συνεταιρισμών και ομάδων παραγωγών. Πρόσφατη σημαντική θετική εξέλιξη είναι η μετατροπή του αγροτικού εμπορικού ισοζυγίου από αρνητικό σε θετικό μετά από πολλά χρόνια. Από την άλλη πλευρά, προβληματική είναι η κατάσταση σε πολλές περιοχές της χώρας στη διαχείριση κρίσιμων φυσικών πόρων, όπως τα εδάφη και τα νερά.
Διαχρονικές είναι οι ευθύνες των πολιτικών ηγεσιών, των κομμάτων αλλά και των αγροτών, καθώς και το έλλειμμα σε κρίσιμες θεσμικές και οργανωτικές παρεμβάσεις που θα αναδείκνυαν τον μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό σχεδιασμό αντί της βραχυπρόθεσμης εισπρακτικής λογικής.
Ζητούμενο εξακολουθεί να παραμένει η υπέρβαση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας μέσα από θεσμικές και οργανωτικές παρεμβάσεις, στην κατεύθυνση της προώθησης της ποιότητας και της συλλογικότητας, μαζί με ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τη γεωργία και την ύπαιθρο, δηλαδή την αναγνώριση των πολλαπλών ρόλων που επιτελεί εντός των σύγχρονων κοινωνιών και τον επαναπροσδιορισμό των δημόσιων πολιτικών για την στήριξή της. Εκτός αυτών, ζητήματα άμεσης προτεραιότητας είναι:
• η ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας της ελληνικής γεωργίας,
• η ισχυροποίηση της ταυτότητας αλλά και ανάδειξη των πλεονεκτημάτων (για την υγεία του καταναλωτή, το περιβάλλον κ.λπ.) εμβληματικών προϊόντων όπως η φέτα και το ελαιόλαδο, αλλά και πολλών άλλων,
• η οργάνωση ολοκληρωμένου συστήματος παροχής συμβουλευτικής υποστήριξης στους αγρότες,
• η ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού της υπαίθρου και η διαφοροποιημένη στρατηγική για την ανάπτυξή της. Το εγχείρημα αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς το αγροτικό πρόβλημα δεν τίθεται με τους ίδιους όρους σε όλες τις περιοχές της χώρας μας. Στις μεγάλες πεδινές περιοχές, σημαντικό πρόβλημα είναι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος από την υπερεντατική άρδευση και την υπερβολική χρήση χημικών σκευασμάτων. Στις περιοχές όμως με φυσικά μειονεκτήματα (ορεινές-προβληματικές), καθώς και στις παραμεθόριες και νησιωτικές, δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, το βασικό πρόβλημα είναι είτε η εγκατάλειψη της γεωργίας και κτηνοτροφίας, είτε η ανεξέλεγκτη άσκηση παραγωγικών δραστηριοτήτων (π.χ. υπερβόσκηση, ανυπαρξία χρήσεων γης). Σε κάθε περίπτωση, οι συνέπειες, εκτός από κοινωνικές και οικονομικές είναι και περιβαλλοντικές, με ορατό πια τον κίνδυνο της μη αντιστρεπτής ερημοποίησης του ενός τρίτου περίπου των εκτάσεων της χώρας.
• η υπέρβαση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και της έλλειψης ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ των επιμέρους μονάδων της δημόσιας διοίκησης σε όλα τα επίπεδα (κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό).